Moarns foar âldjiersdei stean ik betiid nei de hokken fan de iikhoarntsjes en de ûlen te sjen, wylst de snie âlderwetsk om it hûs hinne jaget. In moaiere dekoraasje is der net foar einliks in sfearfolle winterske âldjiersdei. Wat stekke dy reade droktemakkers fan iikhoarntsjes útsûnderlik skerp ôf tsjin it wyt fan ’e snie. Ynienen hinget de grutste fan de twa reade beamklimmers oer de râne fan it stekje dat ik lêstendeis op ’e foarkant fan it hok timmere ha. Hy is bleek om de snút, is er net goed wurden? It lytse iikhoarntsje is poerlilk. ‘Ha jo dy goare deade mûzen by ús tusken de ikels stoppe?’
‘Fansels net,’ sis ik, ‘wy minsken binne in heech ûntwikkele, fatsoenlik folkje. Wy behannelje oare folken en benammen alle diersoarten mei it grutste respekt. Eartiids hat dat leau ik wol ris oars west, mar de lêste tiid besykje wy wat mear omtinken te jaan oan alles dat bloeit en groeit.’
‘Dan moatte fansels dy blinderse ûlen dat wer flikt hawwe. Hjir binne se noch net klear mei,’ raast er. Underwilens is er noch donkerreader oanrûn.
De oanbelangjende ûlen brûze eefkes letter yn in wolk fan stosnie oer de takken Aldhoarne yn. Fierder bliuwt it dy moarn aardich rêstich, ôfsjoen dan fan it karbidsjitten troch de jongerein oan ’e râne fan it doarp en, njonken de tsjerke, de Sint-Thomaslieders fan myn âldste broer syn generaasje.
Jûns sit ik mei de twa ûlen yn myn hok te slokjedrinken. De ûlen nippe út in skaaltsje oan in fluwielsêfte BB, foar mysels ha ik in moai slank gleske folskonken mei krekt itselde ekstrakt. Bûten jaget de snie noch like ûnfermindere om it hok. Meidat de ûlen op dit stuit omtrint famylje binne, haw ik it net ferneare kind dat de âlde omke en syn neefke mei dizze kjeld omtrint âldjiersdei yn sa’n kâlde hok sitte moatte. De iikhoarntsjes haw ik ek útnûge, mar dy hienen dêr gjin nocht oan.
It kacheltsje haw ik al ier betiid oanset en as ik bûten de flesse bb omheech stek, duorret it gjin trije sekonden oft de twa ûlen fladderje al op my ta. Earst hawwe wy it efkes oer it waar en dat ek dit jier wer samar foarbyflein is, mar dan freegje ik neier yn nei it ynsidint mei de iikhoarntsjes fan dizze moarn. De grize seit botwei dat syn omke hjir mar it antwurd op jaan moat.
‘Nee, ik wol it der net oer ha,’ seit omke noartsk. ‘Arrogant folk dy iikhoarntsjes. Lit se opkrasse nei Beetstersweach. Dêr passe se better, by dy snotterige adel.’
‘Hawwe se jo pleage of útskolden? Of faaks in fyt úthelle?’ freegje ik út suvere nijgjirrigens.
‘Dat smoarge hok fan harren wol ik der wei ha,’ prottelet omke. ‘Dy reade duvels binne de hiele dei oanstellerich drok mei it ynheljen fan de rispinge ikels. Harren hok is der swier oer, aanst brekt my de beam noch en dan is ús hok ek finaal nei de barbysjes.’
‘Jo wolle rêst, gjin polonêse om ’e doar...’
‘Dat snapst dochs wol?’ seit omke, noartsker noch as niis.
‘Mar dy iikhoarntsjes, dy moatte dochs iten foar de winter binnenhelje. Dy kine net oars. Jimme ûlen hawwe dat net nedich, mar sy wol.’
‘Kwestje fan lok hawwe mei de ûntwikkeling fan ús soarte. Mûskes binne in moai kontrast mei de snie. Iten genôch te finen foar ús ûlen, winterdeis’
Dochs bliuw ik mei fragen sitten.
‘Hat der net wat oars ôfspile?’ freegje ik oan de grize. Dy seit wer dat syn omke mar in antwurd jaan moat.
Omke nipt allinnich mar oan it krûdedrankje. ‘Lekker. Der koe hjoed hjir wol swiethout trochhinne sitte.’
‘Omke!?’
‘Soe der fannacht noch in soad snie falle, krekt as eartiids?’ freget er iiskâld, as soe er út ûnnoazelens net better witte.
‘Hawwe jo dat noch meimakke?’ freegje ik. Sa âld is dy omke ûle neffens my no perfoarst ek wer net.
‘Myn pake hie altyd grutte ferhalen,’ seit er. ‘Benammen it sniebaljen mei de iikhoarntsjes wie alle jierren wer in wiere happening.’
‘O? Dus doe koenen jimme wol goed?’
‘Wol nee, iikhoarntsjes kliere en ynsjipje wie in favorite hobby fan ús folk yn it Kiekenberchfjild. Haha, ja én deade mûzen tusken harren ikels ferstopje. Ek sa wat. Geweldich! De iikhoarntsjes binne deabenaud foar mûzen. Sei ús pake eartiids al.’
‘Goh,’ seit de jonge grize ûle drûchwei, ‘docht er dochs moai noch in bekentenis. Goed ferpakt.’
‘Dus, hjir hawwe wy de aap út ’e mouwe,’ sis ik en rjochtsje my ta de omke.
‘Moarn ferûntskuldigen oanbiede oan de reade buorlju fan jimme,‘ wol ik ha, ‘en oars gjin bb mear.’
‘Tink der net oan,’ seit omke, ‘se skelle myn omkesizzer hjir alle dagen út foar nijsgjirrige protter.’
Wat is dit no wer? Aldjiersdei betiid stean ik bûten en rop de iikhoarntsjes oan.
‘Wêrom skelle jimme dy lytse grize ûle út?’ freegje ik. Eins is it al te gek dat ik my der mei bemuoi. De lytse iikhoarn komt nei bûten en omke ûle stiet ek al op de feranda fan it lúkse ûlehok.
‘Dy lytse docht neat oars as seure en fragen stelle,’ seit se.
Ule swabbert mei de flerken: ‘Wat makket dat no út? Fan freegjen wurde jo wiis, sei ús pake altyd al.’
‘Eigenwiis, ja. Snotnoas. Lit him gewoan dwaan. It binne betiden ympertininte fragen.’
‘Wat dan?’ wol ik witte.
‘Allegear fan dy aparte fragen. “Hoefolle ikels gean der yn in liter wetter? Driuwt in ikel as er befruchte is? Wêrom is myn rêch read en de bûk wyt?” Wy hawwe gjin tiid foar sokke flauwe grappen, wy moatte wurkje! Bealgje moatte wy, om alles foar de winter op ’e tiid klear te krijen.’
Tsjin de jûn hear ik by de achterdoar in heech lûd roppen: ‘Oehoe skokkerman...’
It is it lytse iikhoarntsje en se (ik nim samar oan dat dit it froutsje is, mar it stiet der net op) hat in fraach: ‘Mei ik jo útnûgje om mei ús en de ûlen aansten it âldjier te fieren? Miskien kin it by jo yn ’t hok? It mei fansels ek by ús, mar mei jo handicap fan hege jierren en kromme spieren komme jo fêst de beam net yn.’
‘Fansels, sis ik. Moai, noflik, bysûnder, moat wêze. En de ûlen, dy komme ek?’
‘Jawis. Se woene al witte oft der ek in skaaltsje mei bb wie. Dat snapte ik net, it wie harren betinkst, leau ik. Mar wy soargje foar de drank.’
Oan it begjin fan ’e jûn sitte der hiel gesellich twa ûlen, twa iikhoarntsjes en in jongkeardel fan trijensantich om in lege skildersezel. Op in tafeltsje wat skaaltsjes mei in drankje, nuten, ikelpasta en sels ha ik in bakje mei mûskes delsetten. Fan sûkelade fansels. De iikhoarntsjes binne op it lêste momint noch hiel drok dwaande mei takjes en oare krystfersieringen. Ek lizze se triedden fan de beam nei it hok. Ik fyn dizze mienskipssin mear as geweldich en stel dizze kear mar gjin hinderlike fragen. It is suver gesellich. De grize ûle freget hiel sosjaal nei it algemiene karakter en de bêste eigenskippen fan iikhoarntsjes en oft dy beide op dit stuit genôch ikels byelkoar skarrele hawwe.
‘Net safolle freegje,’ seit omke sa no en dan tsjin de grize. Hy sit wat noartsk foar him út te sjen en nipt net oan de drank fan de iikhoarntsjes.
‘Ik ha besocht om in bearenburch fan ikels te meitsjen, mar ik wit net oft it lekker is,’ seit de grutte iikhoarn. Dan moat ik it besykje, mar my smakket it nergens nei. ‘It stjonkt,’ seit omke sunichjes tsjin my.
Dan nimt it froutsje fan de iikhoarntsjes it wurd.
‘Wy wolle graach yn goedens it nije jier yn en biede jim fan herte ús ferûntskuldigingen oan foar al it skellen en razen fan de lêste tiid.’
‘Dan wy ek,’ mompelet omke ûle, ‘foar dy mûzegrap dan.’
‘No prachtich, dan is dat út ’e wrâld,’ sis ik, ‘op in machtich nij jier!’ Ik stek it glês omheech, mar drink net.
‘Earst eefkes noch nei bûten ta, foar in lytse mar o sa’n tapaslike ferrassing,’ seit de grutte iikhoarn. Hy nimt in tried mei dêr’t in bakje oan sit en drukt der op. Ynienen is der in hiel soad ljocht en knallen yn ’e beam mei de hokken fan de dieren.
‘Oh, wat hast dat fjoerwurk moai makke,’ seit it lytse froutsje.
‘Tocht ik ek,’ seit de grutte reade grutsk. ‘Ik ha in hiele partij krigen foar in pear ikels. It takom jier kinne se it dochs net mear ferkeapje, sei de winkelman.’
‘Wat minder hie ek wol ta kinnen,’ seit de grize ûle en wiist nei de beam. De flammen slaan dan al út ’e hokken en de âlde drûge spjirrebeam begjint te brânen.
De ûlen en iikhoarntsjes sliepe dy nacht earne by de Kiekenberch. Ik ha noch in skoft mei de brânwacht fan Nijhoarne om de keukentafel sitten en ha besocht it ien en oar út te lizzen, hoe dat no siet mei dy brân.
Se leauden my net. Safolle fjoerwurk foar mar in pear stomme ikels.
Jan
Reactie plaatsen
Reacties